Sustainicum Collection

Consus Qëllimi i projektit është të krijojë një rrjet rajonal shkencor-shoqëror për risitë e qëndrueshmërisë në Shqipëri e Kosovë me qëllim forcimin e lidhjes dhe bashkëpunimit të institucioneve në fushën e arsimit të lartë, kërkimit dhe praktikës.

English Shqip

Resource facts

Puna në grup
11 deri në 30 studentë
deri ne 1 semester
Anglisht, Shqip

Resource Description

PDF

Resource_Description_301.pdf

Instruction file

PDF

Riinvest_Safe Disposal of Waste_Instructions_shqip-.pdf

Depozitimi i sigurt i mbetjeve farmaceutike- programet e kthimit te ilaceve(Resource ID: 301)

Qellimi i ketij burimi eshte te rriti ndergjegjesimin e problemit te ilaceve te skaduara apo te paperdorshme. Duhet te mendojme se cfare ndodh me ilacet e skaduara qe mblidhen tek magazina qendrore e MSH, Farmacive Qendrore, farmacive lokale dhe gjithashtu te pyesim edhe se cfare ben konsumatori me ilacet e skaduara apo te paperdorshme. Industria farmaceutike zhvillohet, prodhon dhe tregeton ilace dhe gjera te tjera farmaceutike per t'u perdorur si medikamente. Kur ky ilac nuk perdoret me nga pacientet, atehere kthehet ne mbetje dhe duhet hedhur apo depozituar diku, duke u perpjekur te gjejme menyren me te mire te mundshme per ta bere kete gje. Pikerisht ne kete pike fokusohet edhe ky burim i mesimdhenies . Studentet do te japin idete e tyre gjate periudhes para-punes ne terren , do te mbledhin informacion gjate fazes ne terren dhe do te prezantojne gjetjet e tyre dhe rezultatet gjate periudhes perfundimtare.

Menaxhimi i zinxhirit te furnizimeve eshte nje teme qe eshte e mire pershkruar dhe i jepet studenteve gjate studimeve te tyre. Duke folur per sektorin farmaceutik, menaxhimi i zinxhirit te furnizimit eshte i mireorganizuar duke filluar me sektorin publik, me ate privat dhe tek konsumatori.

Industria farmaceutike zhvillohet, prodhon dhe tregeton ilace ose farmaceutike per perdorim si ilace. Kur ky ilac nuk perdoret nga pacientet, kthehet ne nje mbetje dhe duhet te depozitohet duke siguruar te gjejne menyren me te mire te mundshme te berjes se saj.

Cilat jane rekomandimet e FDA per largimin e ilaceve te paperdorura nga shtepia?

Zgjidhja me e mire eshte programi i kthimit te ilacit ose perdorimi i kolektoreve te autorizuar si Agjensia DEA, SHBA. Vendet e autorizuara te mbledhjes mund te perfshijne farmacite e shitjes, farmacite e spitalit ose klinikes, dhe vendndodhjen e zbatimit te ligjit. Disa farmaci mund te ofrojne zarfa per te kthyer me poste pas ilacet e paperdorura permes postes. Pasi jane mbledhur, keto ilace depozitohen. Ka shume metoda per secilin lloj te ilaceve, por cdo vend vendos metodat qe do te japin me mire rezultat per ta.

Kthimi mbrapsh ose programi i kthimit me ane te postes nuk eshte i vlefshem ne vendin tone. Shumica e ilaceve te paperdorura ose te skaduara thjesht hidhet ne koshin normal te mbeturinave ne shtepi. Ulja e riskut te demtimit nga ekspozimi aksidental ne kete vend te vogel eshte themelor. FDA dhe Agjensia e Mbrojtjes Mjedisore ne SHBA pershkruan metoda te ndryshme qe jane me te sigurta per humanet dhe mjedisin.

Palet e interesit jane te identifikuar si Ministria e Shendetesise, Prodhuesit farmaceutike, farmacite e komunitetit dhe konusmatore te rastesishem. Do te zhvillohet nje vizite tek nje prodhues farmaceutik ne Kosove per te diskutuar per menyrat e mbetjeve farmaceutike. E njejta gje do te behet tek Magazina Qendrore tek Ministria e Shendetesise. Ne vend qe te marrin informacion per metodat e depozitimit qe ata aplikojne, ne do te promovojme programin e marrjes mbrapsht qe eshte i aplikueshem ne vendet e zhvilluara.

Plani eshte te shkohet permes te gjitha fazave ne punen ne terren. Pjesemarresit do te sigurohen me pritshmeri te qarta dhe do te motivohen per te marre nje rol aktiv ne proces.

Metoda qe do te perdoret ne punen ne terren, do te kaloje gjithe nivelet. Zakonisht ka tre faza te perfshira ne punen ne terren. Faza para terrenit, faza ne terren dhe faza pas terrenit. Pjesemarresit do te sigurohen me pritshmeri te qarta dhe do te motivohen te marrin nje rol aktiv ne proces.

Gjate fazes para terrenit, qe do te mbahet ne klase, studentet do te japin opinionin e tyre me njohurite e tyre per mbetjet farmaceutike dhe do te flasin per pervojat e tyre se cfare bejne ne shtepi me medikamentet e skaduara ose te paperdorura. Pas gjithckaje, ata do te marrin informacion per temen qe po diskutohet dhe meodat kontemporane qe po perdoren ne vendet e zhvilluara, permes nje prezantimi me power point nga lektori.

Gjate fazes ne terren, studentet do te ken shansin te shikojne cfare po ndodh me medikamentet. Vizita e pare do te behet tek prodhuesit Trepharm Pharmaceuticals. Se bashku me lektorin, studentet do te shoqerohen nga nje person i Trepharm, i cili do te prezantoje studentet me procesin e prodhimit dhe cfare ndodh me materialet e mbetjeve ne fabrike. Ata do te informohen per planet e se ardhmes nese ka te tilla. Studentet do te motivohen te bejne pyetje dhe te japin opinionin e tyre.

Pas Trepharm, studentet do te vizitojne magazinen qendrore ne Prishtine, ku do te marrin informacion per cfare po ndodh me ilacet e skaduara, si eshte komunikimi me farmacite qendrore dhe shperndaresit qe furnizojne magazinen qendrore. Ata gjithashtu do te informohen se cfare ndosh me ilacet e skaduara nga rajoni, a i kthejne keto ilace ne piken qe I shperndan ato apo i depozitojne ato individualisht, me metoda alternative?

Gjate periudhes post terren, te dhenat e fituar nga puna ne grup do te mblidhen dhe analizohen. Ne grupe te vogla, studentet do te prezantojne ato qe kane hasur duke perdorur grafike, tabela dhe literaturen mbeshtetese.

Integrimi i palëve të interesuara shoqërore

Roli i paleve te interesit ne kete model eshte te na siguroje informacion per te ndryshuar menyren e depozitimit te farmaceutikeve te padeshiruar.
- Ministria e Shendet, Drejtori i departamentit farmaceutik
- Prodhuesit farmaceutike ne Kosove ( Trepharm, Gentipharm)
- Farmacisti i komunitetit
- Konsumatore te rastesishem

Pika e forte

- Lejon studentet te ekspozohen ne mjedise te reja me qellim qe te rriti thellesine e tyre te te kuptuarit
- Eksperince direkte qe eshte kritike per zhvillimin e aftesive
- Inkurajon studentet per te vleresuar peisazhe te ndryshme dhe ndihmon te njohi rendesine e ruajtjes se mjedisit.
- Demonstron lidhje
- Studentet do te kene disa ide per mbetjet farmaceutike, cfare duhet te bejne ne te ardhmen dhe do te jene nje burim i madh i informacionit per te tjeret, ne te njejten kohe.

Pika e dobët

- Veshtiresi per te rregulluar nje takim me palet e interesit
- Mungese e deshires nga palet e interesit per te bashkepunuar dhe te jene te perfshire.
- E veshtire per te punuar rreth orarit te studenteve.

Rezultatet e të mësuarit

- te kuptohet si depozitohen gjerat farmaceutike (te skaduara apo te paperdorshme)
- te rritet ndergjegjesimi i metodave te sigurta per perdorim ne vendet e zhvilluara
- te rritet ndergjegjesimi i depozitimit te sigurt ne koshat e plehrave shtepiake
- te raportoje mbetjet farmaceutike
- te mbledhe dhe analizoje te dhenat
- te identifikoje veshtiresite ne zbatimin e protokolleve te mbetjeve farmaceutike
- te prezantoje gjetjet tek audienca
- te vleresoje ceshtjet e qendrueshmerise ne zinxhirin furnizues te kompanive ne sektorin farmaceutik

Lidhja për qëndrueshmëri

Kjo ka lidhje direkt me sigurine dhe mbrojtjen e ambjentit:

- pengon helmimin e femijeve dhe kafsheve shtepiake
- pengon keqperdorimin nga adoleshentet dhe te rriturit
- pengon problemet shendetesore nga marrja aksidentale e ilaceve te gabuara, sasi te madhe te ilacit ose nje ilac shume te vjeter per te dhene rezultate pozitive
- mban ilacet larg nga perrenjte dhe lumenjte, kur derdhen ne tualet per te kaluar permes kanaleve te ujrave te zeza.

Njohuri paraprake

Asnje lloj njohurie paraprake specifike nuk kërkohet?

Përpjekjet e përgatitjes

Mesatare

Përshkrimi i përpjekjeve të përgatitjes

Ka nevoje per nje perpjekje mesatare, duhet ta rregullojme sipas orarit te paleve te interesit.

Aksesi

Free

Gjykimi / vlerësimi

Do te kete nje vleresim

Kreditim/Çertifikatë

25% e notes perfundimtare

Financuar nga

This teaching resource, realised within the project ConSus, has been funded with the support of the TEMPUS of the European Union. The contents reflect the views of the authors, and the European Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.